Shortlist Jan Wolkersprijs 2020, de prijs voor het beste natuurboek!
In het voorjaar van 2017 vertrok Caspar Janssen uit Amsterdam voor een voettocht van anderhalf jaar door Nederland. Bijna dagelijks schreef hij voor de Volkskrant een miniatuurtje over wat hij onderweg zag. Janssen zag en hoorde roodborsttapuiten, kneutjes, nachtegalen en boomleeuweriken, stond stil bij duinroosjes en parnassia, en achtervolgde vlinders. Lopend door Nederland probeerde hij het veranderende landschap te verklaren. Waarom verdwenen sloten, houtwallen, bloemrijke weilanden, bomensingels? Waarom liep hij door muren van mais en door lege polders met raaigras, kunststof hallen en windmolens? Waarom zag hij veldleeuweriken en andere akkervogels in uiterwaarden, maar niet in akkers? Soms sloeg de somberheid toe, maar dan stuitte hij weer op boeren en burgers die de verbinding tussen natuur en boerenland wilden herstellen, op een dorpsschool die werd gered, op een boer die het plezier had hervonden door het roer om te gooien. Of hij zag dan eindelijk die geelgors op een paaltje in een landschap met heggen en hagen. Caspar loopt is een meeslepend vervolgverhaal over ons landschap, vol zelfspot en altijd met een scherp oog voor het detail.
Verschenen: november 2019. Vierde druk: april 2024
Bestel direct bij Atlas Contact of Libris
In de pers
‘Voor iedereen die geïnteresseerd is in onze natuur is Caspar loopt van onschatbare betekenis. Op heldere wijze zet hij de ingewikkelde materie van landbouw en natuurbeheer uiteen.’ – Kester Freriks in NRC Handelsblad
‘Hier spreekt geen eenmansactiegroep maar een onafhankelijke waarnemer, die niet alleen vlot loopt maar ook vlot schrijft.’ – Mario Molegraaf, BN DeStem
‘Het verslag van zijn voettocht resulteerde in een geweldig boek dat iedereen die ook maar een beetje betrokken is op ons landschap zou moeten lezen: Caspar loopt. (…) Mijmer mee met Caspar Janssen, maak zijn wandeltochten mee vanaf bank of stoel. Een eerlijk en onthullend boek, waarin je gelukkig ook af en toe de geelgors, fluiter en zwartkop nog hoort.’ – Jako van Gorsel, De visdief.nl
‘Elke natuurliefhebber in de dop zou een voorbeeld moeten nemen aan Caspar Janssen: wandelschoenen aan, zelf ervaren hoe natuur en landschap in Nederland ervoor staan. […] Een actueel en vertrouwd boek, waarbij meesterschrijver Caspar Janssen nooit saai wordt.’ – Rik Nijland, De levende Natuur
Uit Caspar loopt:
Ik reis ook door een taallandschap, door een wereld van woorden met betekenissen die vaak niemand meer kent. De wereld van slikken, schorren en slenken, van kribben en kreken. Van terpen, wierden, essen, donken en woerden, van beemden en grienden. Van brinken en driesen. Om van driften, graften en strubben niet te spreken. Of van pingo's, dobben en wielen.
Ik kan het niet laten om dit soort woorden in het voorbijgaan te noemen, om indruk te maken natuurlijk, maar ook om mezelf te dwingen om de betekenis ervan te doorgronden. En de geschiedenis. Van sommige woorden had ik echt nog nooit gehoord, totdat ik bij ze in de buurt was. Schurveling en haaymeet bijvoorbeeld. Al die woorden vertellen het verhaal van het landschap, dat al of niet door mensenhanden is vormgegeven.
Nogal wat van deze landschapselementen zijn nauwelijks nog terug te vinden; ze zijn weggevaagd door of bedolven onder de vooruitgang, niet meer te zien, niet meer te herkennen, de bolle akker is geëgaliseerd, de holle weg geasfalteerd, de houtwal gesloopt en ook de bijpassende woorden wacht de vergetelheid. Er komen wel nieuwe woorden voor in de plaats, de omloopsnelheid neemt toe met de snelheid waarmee het oude landschap wordt vernield.
Het is hard gegaan in de afgelopen decennia, het idee dat het landschap sturend is voor de bijbehorende activiteit is allang verlaten, we leggen er gewoon een nieuwe mal overheen, die altijd grootschaliger is. Zo ontstaan de nieuwe woorden: maïsakkers, raaigrasvelden, megastallen, ecoducten. In de Achterhoek tekende ik een nieuw woord op met een tragische bijklank: grasfalt. Maar niet alles is kommer en kwel: de leestekens van het landschap (er is een website met die naam) worden her en der ook weer gekoesterd.
Nu ja, zelf ontkom ik ook niet aan het voortrazen. Ik maak een reuzenstap door het landschap. Stond ik de vorige aflevering nog bij een donk in het Dommeldal in Brabant, nu ben ik wonderbaarlijk verplaatst naar het land van de tochten, nieuwer land, Flevoland. Daar zijn de Marker Wadden. Maar dat zijn helemaal geen wadden. Oude woorden worden nu ook al verkeerd gebruikt.